Czy rządowy projekt ustawy zamknie Frankowiczom drogę do dochodzenia ich roszczeń przed Sądami?

W ostatnich tygodniach w Sejmie i Senacie, trwały prace nad implementacją tzw. “dyrektywy kredytowej”, czyli dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/17/UE z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie konsumenckich umów o kredyt związanych z nieruchomościami mieszkalnymi:
http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=1210

Sejm uchwalił rządowy projekt ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami:
http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/06489A88F1D69E69C12580C8004FF73E/%24File/1285.pdf

Ustawa zawiera przepis:
Art. 85. 1. Do informacji udzielanych przed zawarciem umowy o kredyt hipoteczny oraz informacji udzielanych przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki, przekazanych odpowiednio przez kredytodawcę, pośrednika kredytu hipotecznego lub pośrednika kredytowego przed dniem wejścia w życie ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe.
2. Do umów o kredyt hipoteczny oraz umów o kredyt konsumencki, zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe.
3. Do postępowań sądowych i administracyjnych w sprawach dotyczących informacji i umów, o których mowa w ust. 1 i 2, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe.

W toku prac w Senacie, Biuro Analiz, Dokumentacji i Korespondencji, Zespół Analiz i Opracowań Tematycznych Kancelarii Senatu, zaprezentowało opinię Doktora Artura Bartoszewicza ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, w której na stronie 9 (http://www.senat.gov.pl/download/gfx/senat/pl/senatekspertyzy/3827/plik/oe-255_internet_2.pdf) wskazano:

“(…) 13. Powyższy przepis intertemporalny został ujęty w art. 85 ustawy o kredycie hipotecznym. Jednakże przepis tego artykułu nie jest już tak jednoznaczny jak Dyrektywa Kredytowa, a przy tym jest wewnętrznie logicznie sprzeczny, zaś w przyszłości może powodować wątpliwości co do jego stosowania przez sądy powszechne rozpatrujące spory sądowe dotyczące co prawda umów kredytów powiązanych z walutą zawartych przed wejściem w życie ustawy o kredycie hipotecznym jak też informacji udzielonych w związku z ich zawarciem, jednak wszczętych po dniu jej wejścia w życie (art. 85 ust. 3 ustawy o kredycie hipotecznym).

14. I tak, zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy o kredycie hipotecznym do informacji przekazywanych w związku z zawarciem umowy kredytu hipotecznego udzielanych przed wejściem w życie ustawy o kredycie hipotecznym stosuje się przepisy dotychczasowe.

15. Tak samo, zgodnie z art. 85 ust. 2 ustawy o kredycie hipotecznym do umów kredytowych zawartych przed wejściem w życie ustawy o kredycie hipotecznym stosuje się przepisy dotychczasowe.

16. Jednakże, zgodnie z art. 85 ust. 3 ustawy o kredycie hipotecznym jeśli idzie już o spory sądowe w zakresie informacji udzielonych przy zawarciu umowy a przekazanych przed wejściem w życie ustawy o kredycie hipotecznym oraz o spory sądowe dotyczące samych umów o kredyt hipoteczny, to przepis ten stanowi, że przepisy dotychczasowe stosuje się wyłącznie do sporów wszczętych lecz niezakończonych do dnia wejścia w życie Ustawy o kredycie hipotecznym.

17. W takim stanie prawnym może powstać w przyszłości wątpliwość w zakresie stosowania prawa, tj. ustawy o kredycie hipotecznym do sporów sadowych dotyczących co prawda informacji udzielonych przy zawarciu umowy a przekazanych przed wejściem w życie ustawy o kredycie hipotecznym oraz do sporów sądowych dotyczących samych umów o kredyt hipoteczny lecz wszczętych po dniu wejścia w życie Ustawy o kredycie hipotecznym.

18. Przepis art. 85 ust. 3 ustawy o kredycie hipotecznym jest przy tym wewnętrznie logicznie sprzeczny z art. 85 ust. 1 i 2 ustawy o kredycie hipotecznym. Z wykładni a contrario art. 85 ust. 3 ustawy o kredycie hipotecznym wynika, że do sporów sadowych wszczętych po dniu wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy ustawy o kredycie hipotecznym, pomimo, że z art. 85 ust. 1 i 2 ustawy o kredycie hipotecznym wynika, że generalnie ustawy o kredycie hipotecznym się nie stosuje do informacji udzielonych lub zawartych przed wejściem w życie ustawy o kredycie hipotecznym.

19. Wobec zaś licznych postępowań sądowych już wszczętych oraz tych, które konsumenci dopiero zamierzają rozpocząć, a dotyczących umów kredytów z przeszłości pozostawienie powyższego nieprecyzyjnego przepisu będzie utrudniało tudzież wręcz uniemożliwi rozpoznanie sprawy sądowych według przepisów dotychczasowych. Takie brzmienie przepisów będzie wywoływało rozbieżności w orzecznictwie sądowym.

20. Ponadto takie brzmienie przepisu art. 85 ust. 3 ustawy jest wprost sprzeczne z art. 43 ust. 1 Dyrektywy Kredytowej. (…)“

Wprowadzenie przepisów w takim brzmieniu może, w skrajnym przypadku, oznaczać nawet unicestwienie możliwości dochodzenia roszczeń w sprawach zawartych przed laty umów kredytowych – indeksowanych, denominowanych lub waloryzowanych do franka szwajcarskiego!

Postanowienia takie mają druzgocące skutki dla “Frankowiczów”. Postanowienia umowne, które w dotychczasowym orzecznictwie zostały prawie jednogłośnie uznane za niedozwolone postanowienia umowne, mogą de facto zostać zalegalizowane (poprzez zastosowanie nowej ustawy do postępowań sądowych i administracyjnych w sprawach dotyczących umów, wszczętych po dniu wejścia w życie ustawy). “Frankowicze” mogą zostać pozbawieni realnej możliwości ochrony swoich praw.Przepis art. 10 ust. 1 pkt 7 procedowanej ustawy stanowi:”Kredytodawca, pośrednik kredytu hipotecznego oraz agent są obowiązani udostępniać konsumentowi w każdym czasie, na trwałym nośniku lub w postaci elektronicznej, precyzyjne i zrozumiałe informacje ogólne dotyczące umowy o kredyt hipoteczny, obejmujące co najmniej:7) w przypadku umów o kredyt hipoteczny w walucie obcej – wskazanie danej waluty wraz z informacją o konsekwencjach denominowania lub indeksowania tego kredytu dla konsumenta oraz ryzyku walutowym związanym z tym kredytem”.Pojęcie umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska pojawiło się dotychczas dopiero w ustawie z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2011.165.984), która weszła w życie 11 sierpnia 2011 roku.Przy czym ustawa z dnia 29 lipca 2011 r. nie spowodowała z mocy prawa (ex lege), że umowy zawierające postanowienia o indeksacji do waluty obcej lub denominacji stały się zgodne z prawem. Orzecznictwo sądów powszechnych, przytoczone w innych wpisach na naszym blogu, wskazuje, że oceny abuzywności spornych postanowień nie może bezpośrednio zmienić wprowadzona przez ustawodawcę możliwość podpisania aneksu pozwalającego powodowi spłacić kredyt w walucie waloryzacji.

Natomiast procedowana ustawa zawiera przepis art. 10 ust. 1 pkt 7, który wprost wskazuje na podanie w umowie kredytowej danej waluty wraz z informacją o konsekwencjach denominowania lub indeksowania tego kredytu dla konsumenta. Czyli przewiduje wprost mechanizm “denominowania” lub “indeksowania”.

Ponadto procedowana ustawa wprowadza zmiany w ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2016 r. poz. 1528), w tym nadanie art. 13 ust. 1 pkt 4 ustawy o kredycie konsumenckim brzmienie:”stopę oprocentowania kredytu, warunki stosowania tej stopy oprocentowania oraz, jeżeli są dostępne, wszelkie indeksy lub stopy referencyjne mające zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu, a także okresy, warunki i procedury zmian stopy oprocentowania kredytu; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy;”,a art. 30 ust. 1 pkt 6 ustawy o kredycie konsumenckim brzmienie:”stopę oprocentowania kredytu, warunki stosowania tej stopy, a także okresy, warunki i procedury zmiany stopy oprocentowania wraz z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy;”,czyli przewiduje możliwość “indeksacji” kredytu.Jeśli zatem po myśli art. 85 ust. 3 procedowanej ustawy do postępowań sądowych w sprawach dotyczących umów, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe – to a contrario do postępowań sądowych wszczętych po wejściu w życie procedowanej ustawy, stosuje się przepisy nowej ustawy! Z kolei ustawa ta wprost przewiduje pojęcie “indeksacji” i “denominacji”, które były prawu bankowemu przed dniem 11 sierpnia 2011 roku kompletnie nieznane. Przy czym zmiana prawa bankowego w dniu 11 sierpnia 2011 roku nie legalizowała wstecz tego rodzaju umów (co jasno potwierdza orzecznictwo opublikowane na naszym blogu).Czy rządowy projekt ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami zamknie Frankowiczom drogę do dochodzenia ich roszczeń przed Sądami?

Przepis może budzić duże wątpliwości interpretacyjne, ale z całą pewnością pełnomocnicy banków będą się na niego powoływali w postępowaniach sądowych, które zostaną wszczęte po wejściu w życie tej ustawy. I być może nawet właśnie dzięki temu przepisowi część (wniesionych po wejściu w życie ustawy) spraw uda im się wygrać.

Ustawa wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia jej ogłoszenia. To będą ostatnie 3 miesiące na wniesienie spraw do Sądów – aby nie tworzyć dodatkowego ryzyka związanego z wątpliwym art. 85 ust. 3 ww. ustawy.